महर्षि वाल्मीकि रामायण अयोध्याकाण्ड सर्ग 115
Maharishi Valmiki Ramayan Ayodhya Kand Sarg 115
ततो निक्षिप्य मातऽ: स अयोध्यायां दृढव्रत: ।
भरत: शोकसन्तप्तो गुरूनिदमथाब्रवीत् ।। २.११५.१ ।।
नन्दिग्रामं गमिष्यामि सर्वानामन्त्रये ऽद्य व: ।
तत्र दु:खमिदं सर्वं सहिष्ये राघवं विना ।। २.११५.२ ।।
गतश्च हि दिवं राजा वनस्थश्च गुरुर्मम ।
रामं प्रतीक्षे राज्याय स हि राजा महायशा: ।। २.११५.३ ।।
एतच्छ्रुत्वा शुभं वाक्यं भरतस्य महात्मन: ।
अब्रुवन् मन्त्रिण: सर्वे वसिष्ठश्च पुरोहित: ।। २.११५.४ ।।
सुभृशं श्लाघनीयं च यदुक्तं भरत त्वया ।
वचनं भ्रातृवात्सल्यादनुरूपं तवैव तत् ।। २.११५.५ ।।
नित्यं ते बन्धुलुब्धस्य तिष्ठतो भ्रातृसौहृदे ।
आर्यमार्गं प्रपन्नस्य नानुमन्येत क: पुमान् ।। २.११५.६ ।।
मन्त्रिणां वचनं श्रुत्वा यथाभिलषितं प्रियम् ।
अब्रवीत्सारथिं वाक्यं रथो मे युज्यतामिति ।। २.११५.७ ।।
प्रहृष्टवदन: सर्वा मातऽ: समभिवाद्य स: ।
आरुरोह रथं श्रीमान् शत्रुघ्नेन समन्वित: ।। २.११५.८ ।।
आरुह्य च रथं शीघ्रं शत्रुघ्नभरतावुभौ।
ययतु: परमप्रीतौ वृतौ मन्त्रिपुरोहितै: ।। २.११५.९ ।।
अग्रतो गुरवस्तत्र वसिष्ठप्रमुखा द्विजा: ।
प्रययु: प्राङ्मुखा: सर्वे नन्दिग्रामो यतो ऽभवत् ।। २.११५.१० ।।
बलं च तदनाहूतं गजाश्वरथसङ्कुलम् ।
प्रययौ भरते याते सर्वे च पुरवासिन: ।। २.११५.११ ।।
रथस्थ: स हि धर्मात्मा भरतो भ्रातृवत्सल: ।
नन्दिग्रामं ययौ तूर्णं शिरस्याधाय पादुके ।। २.११५.१२ ।।
ततस्तु भरत: क्षिप्रं नन्दिग्रामं प्रविश्य स: ।
अवतीर्य्य रथात्तूर्णं गुरूनिदमुवाच ह ।। २.११५.१३ ।।
एतद्राज्यं मम भ्रात्रा दत्तं संन्यासवत् स्वयम् ।
योगक्षेमवहे चेमे पादुके हेमभूषिते ।। २.११५.१४ ।।
भरत: शिरसा कृत्वा संन्यासं पादुके तत: ।
अब्रवीद्दु:खसन्तप्त: सर्वं प्रकृतिमण्डलम् ।। २.११५.१५ ।।
छत्रं धारयत क्षिप्रमार्यपादाविमौ मतौ ।
आभ्यां राज्ये स्थितो धर्म: पादुकाभ्यां गुरोर्मम ।। २.११५.१६ ।।
भ्रात्रा हि मयि संन्यासो निक्षिप्त: सौहृदादयम् ।
तमिमं पालयिष्यामि राघवागमनं प्रति ।। २.११५.१७ ।।
क्षिप्रं संयोजयित्वा तु राघवस्य पुन: स्वयम् ।
चरणौ तौ तु रामस्य द्रक्ष्यामि सहपादुकौ ।। २.११५.१८ ।।
ततो निक्षिप्तभारो ऽहं राघवेण समागत: ।
निवेद्य गुरवे राज्यं भजिष्ये गुरुवृत्तिताम् ।। २.११५.१९ ।।
राघवाय च संन्यासं दत्त्वे मे वरपादुके ।
राज्यं चेदमयोध्यां च धूतपापो भवामि च ।। २.११५.२० ।।
अभिषिक्ते तु काकुत्स्थे प्रहृष्टमुदिते जने ।
प्रीतिर्मम यशश्चैव भवेद्राज्याच्चतुर्गुणम् ।। २.११५.२१ ।।
एवं तु विलपन् दीनो भरत: स महायशा: ।
नन्दिग्रामे ऽकरोद्राज्यं दु:खितो मन्त्रिभि: सह ।। २.११५.२२ ।।
स वल्कलजटाधारी मुनिवेषधर: प्रभु: ।
नन्दिग्रामे ऽवसद्वीर: ससैन्यो भरतस्तदा ।। २.११५.२३ ।।
रामागमनमाकाङ्क्षन् भरतो भ्रातृवत्सल: ।
भ्रातुर्वचनकारी च प्रतिज्ञापारगस्तथा ।। २.११५.२४ ।।
पादुके त्वभिषिच्याथ नन्द्रिग्रामे ऽवसत्तदा ।
भरत: शासनं सर्वं पादुकाभ्यां न्यवेदयत् ।। २.११५.२५ ।।
ततस्तु भरत: श्रीमानभिषिच्यार्य्यपादुके ।
तदधीनस्तदा राज्यं कारयामास सर्वदा ।। २.११५.२६ ।।
तदा हि यत्कार्य्यमुपैति किञ्चिदुपायनं चोपहृतं महार्हम् ।
स पादुकाभ्यां प्रथमं निवेद्य चकार पश्चाद्भरतो यथावत् ।। २.११५.२७ ।।
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये श्रीमदयोध्याकाण्डे पञ्चदशोत्तरशततम: सर्ग: ।। ११५ ।।
