महर्षि वाल्मीकि रामायण अयोध्याकाण्ड सर्ग 93
Maharishi Valmiki Ramayan Ayodhya Kand Sarg 93
श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे अयोध्याकाण्डे त्रिनवतितम: सर्ग:
तया महत्या यायिन्या ध्वजिन्या वनवासिन: ।
अर्द्दिता यूथपा मत्ता: सयूथा: सम्प्रदुद्रुवु: ।। २.९३.१ ।।
ऋक्षा: पृषतसङ्घाश्च रुरवश्च समतन्त: ।
दृश्यन्ते वनराजीषु गिरिष्वपि नदीषु च ।। २.९३.२।।
स सम्प्रतस्थे धर्मात्मा प्रीतो दशरथात्मज: ।
वृतो महत्या नादिन्या सेनया चतुरङ्गया ।। २.९३.३ ।।
सागरौघनिभा सेना भरतस्य महात्मन: ।
महीं सञ्छादयामास प्रावृषि द्यामिवाम्बुद: ।। २.९३.४ ।।
चिरकालमित्यनेन कदाचिल्लक्ष्यत इति गम्यते ।। २.९३.५ ।।
स यात्वा दूरमध्वानं सुपरिश्रान्तवाहन: ।
उवाच भरत: श्रीमान् वसिष्ठं मन्त्रिणां वरम् ।। २.९३.६ ।।
यादृशं लक्ष्यते रूपं यथा चैव श्रुतं मया ।
व्यक्तं प्राप्ता: स्म तं देशं भरद्वाजो यमब्रवीत् ।। २.९३.७ ।।
अयं गिरिश्चित्रकूट इयं मन्दाकिनी नदी ।
एतत् प्रकाशते दूरान्नीलमेघनिभं वनम् ।। २.९३.८ ।।
गिरे: सानूनि रम्याणि चित्रकूटस्य सम्प्रति ।
वारणैरवमृद्यन्ते मामकै: पर्वतोपमै: ।। २.९३.९ ।।
मुञ्चन्ति कुसुमान्येते नगा: पर्वतसानुषु ।
नीला इवातपापाये तोयं तोयधरा घना: ।। २.९३.१० ।।
किन्नराचरितं देशं पश्य शत्रुघ्न पर्वतम् ।
मृगै: समन्तादाकीर्णं मकरैरिव सागरम् ।। २.९३.११ ।।
एते मृगगणा भान्ति शीघ्रवेगा: प्रचोदिता: ।
वायुप्रविद्धा शरदि मेघराजिरिवाम्बरे ।। २.९३.१२ ।।
कुर्वन्ति कुसुमापीडान् शिरस्सु सुरभीनमी ।
मेघप्रकाशै: फलकैर्दाक्षिणात्या यथा नरा: ।। २.९३.१३ ।।
निष्कूजमिव भूत्वेदं वनं घोरप्रदर्शनम् ।
अयोध्येव जनाकीर्णा सम्प्रति प्रतिभाति मा ।। २.९३.१४ ।।
खुरैरुदीरितो रेणुर्दिवं प्रच्छाद्य तिष्ठति ।
तं वहत्यनिल: शीघ्रं कुर्वन्निव मम प्रियम् ।। २.९३.१५ ।।
स्यन्दनांस्तुरगोपेतान् सूतमुख्यैरधिष्ठितान् ।
एतान् सम्पतत: शीघ्रं पश्य शत्रुघ्न कानने ।। २.९३.१६ ।।
एतान् वित्रासितान् पश्य बर्हिण: प्रियदर्शनान् ।
एतमाविशत: शीघ्रमधिवासं पतत्ऺित्रण: ।। २.९३.१७ ।।
अतिमात्रमयं देशो मनोज्ञ: प्रतिभाति मा ।
तापसानां निवासो ऽयं व्यक्तं स्वर्गपथो यथा ।। २.९३.१८ ।।
मृगा मृगीभि: सहिता बहव: पृषता वने ।
मनोज्ञरूपा लक्ष्यन्ते कुसुमैरिव चित्रिता: ।। २.९३.१९ ।।
साधुसैन्या: प्रतिष्ठन्तां विचिन्वन्तु च कानने ।
यथा तौ पुरुषव्याघ्रौ दृश्येते रामलक्ष्मणौ ।। २.९३.२० ।।
भरतस्य वच: श्रुत्वा पुरुषा: शस्त्रपाणय: ।
विविशुस्तद्वनं शूरा धूमं च ददृशुस्तत: ।। २.९३.२१ ।।
ते समालोक्य धूमाग्रमूचुर्भरतमागता: ।
नामनुष्ये भवत्याग्निर्व्यक्तमत्रैव राघवौ ।। २.९३.२२ ।।
अथ नात्र नरव्याघ्रौ राजपुत्रौ परन्तपौ ।
मन्ये रामोपमा: सन्ति व्यक्तमत्र तपस्विन: ।। २.९३.२३ ।।
तच्छ्रुत्वा भरतस्तेषां वचनं साधुसम्मतम् ।
सैन्यानुवाच सर्वांस्तानमित्रबलमर्दन: ।। २.९३.२४ ।।
यत्ता भवन्तस्तिष्ठन्तु नेतो गन्तव्यमग्रत: ।
अहमेव गमिष्यामि सुमन्त्रो गुरुरेव च ।। २.९३.२५ ।।
एवमुक्तास्तत: सर्वे तत्र तस्थु: समन्तत: ।
भरतो यत्र धूमाग्रं तत्र दृष्टिं समादधात् ।। २.९३.२६ ।।
व्यवस्थिता या भरतेन सा चमूर्निरीक्षमाणापि च धूममग्रत: ।
बभूव हृष्टा नचिरेण जानती प्रियस्य रामस्य समागमं तदा ।। २.९३.२७ ।।
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये श्रीमदयोध्याकाण्डे त्रिनवतितम: सर्ग: ।। ९३ ।।
